بیماری دیابت به طور کلی به دو گروه دیابت شیرین و دیابت بی مزه تقسیم می شود. دیابت بیمزه یا diabetes insipidus ، یک اختلال نادر در سیستم هورمونی است که در آن اغلب کمبود وازوپرسین مشاهده می‌شود. این اختلال هیچ ارتباطی با افزایش قند خون ندارد و فقط به خاطر افزایش حجم ادرار با دیابت مشابهت دارد. دیابت شیرین یا بیماری قند Diabetes mellitus ، یک نوع بیماری متابولیکی و مزمن است که نشانه آن قند خون بالاتر از 120(میلی‌گرم در دسی لیتر) در یک برهه طولانیست. این بیماری سه نوع اصلی نوع 1، نوع 2 و بارداری دارد؛ در دیابت نوع 1 به علت تخریب سلول های بتای پانکراس توانایی تولید هورمن انسولین در بدن از بین می‌رود، این نوع از دیابت می‌تواند ناشی از یک بیماری خود ایمنی باشد و به دلیل نبود انسولین در بدن فرد مبتلا نیاز حتمی به تزریق انسولین وجود دارد این نوع از دیابت با نام‌های دیابت وابسته به انسولین یا دیابت نوجوان ( چون بیشتر در سنین نوجوانی بروز می کند) نیز شناخته می‌شود. در دیابت نوع 2، سلول‌های بدن به وجود انسولین پاسخ صحیحی نمی‌دهند و انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام داده و قند موجود در خون را کاهش دهد. این اتفاق در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و توقف کامل تولید انسولین منجر شود. در ابتلای فرد به دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی ایفا می‌کنند. نوع سوم آن دیابت زنانه یا دیابت بارداری نام دارد؛ این بیماری زمانی رخ می‌دهد که زنان باردار بدون سابقه دیابت دچار سطح بالای قند خون شوند.
هورمون انسولین و گلوکاگون تنظیم کنندگان قند خون می‌باشند، نقش گلوکاگون بالا بردن قند خون و نقش انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است.
در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلایسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد دارای بیماری‌های زمینه ای می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.
طبق آمار بهداشت جهانی شیوع دیابت در بزرگسالان جهان 10٪ است، که از این تعداد حدود 90٪ آن دیابت نوع 2 می‌باشد؛ همچنین نرخ شیوع جنسیتی آن به‌طور متوسط در زنان و مردان یکسان است.
| مشخصات | دیابت نوع یک | دیابت نوع دو |
| بروز | ناگهانی | تدریجی |
| وضعیت بدن | لاغر یا نرمال | اکثرا چاق |
| انسولین درون ساز | کم یا هیچ | نرمال، افزایش یافته یا کاهش یافته |
| شیوع | %10 | %90 |